Hoe groot is het online fraudeprobleem?

Iedereen kan slachtoffer worden van phishing

Elk jaar lopen tienduizenden Belgen in de val van online fraudeurs en phishers. Hoe gaan deze criminelen te werk en hoe kun je je ertegen wapenen?

“Phishers maken 270.000 euro buit”. “In 2021 werd 25 miljoen euro gestolen door online oplichting.” “Elke dag zijn er 13.000 meldingen over phishing.” En voor alle duidelijkheid: deze koppen handelen enkel over ons land. Phishing en online oplichting zijn dus een ernstig probleem dat steeds meer Belgen treft. En niet enkel mensen met weinig technische kennis. Cybercriminelen gaan steeds driester en gedurfder te werk.

Hengelen naar je geld

Bij ‘phishing’ proberen oplichters je geld afhandig te maken door je te misleiden. Het woord, afgeleid van het Engels voor ‘hengelen’, beschrijft wellicht de grootste vorm van computermisdaad. Sommige bronnen stellen dat negentig procent van alle online criminaliteit phishing betreft. Een straf cijfer. Maar phishing kan nu eenmaal op vele manieren, is eenvoudig uit te voeren en levert oplichters veel op.

Het gaat dan ook om heel creatieve criminelen die regelmatig een nieuwe manier vinden om weer slachtoffers te maken. Er wordt regelmatig iets nieuw geprobeerd. En dat maakt het voor burgers en voor experts moeilijk om de strijd aan te gaan. Zo was er eerder dit jaar een golf van mails afkomstig van de FOD Financiën – of zou leek het toch – waarin een terugbetaling werd gemeld. Gewoon klikken en inloggen bij je bank voor een onmiddellijke betaling. In de zomer was het weer prijs. Nu circuleren er mails die je aanmanen om zonder aarzelen een verkeersboete te betalen – want anders zou er beslag worden gelegd op je bankrekening. En dat zijn maar twee voorbeelden. Je vindt onder meer bij Safeonweb.be van de Belgische federale overheid regelmatig een overzicht over nieuwe phishing-mails.

500 euro per slachtoffer

Achter de phishing-mails zitten vaak criminele bendes. Hun methodes verschillen, maar komen vaak neer op het uitsturen van berichten naar een grote groep mensen. Dat kan per SMS of mail, maar ook via WhatsApp of een ander kanaal zijn. De meeste ontvangers zullen niet reageren, maar voldoende mensen lopen in de val om het lucratief te maken voor de misdadigers. In 2020 werd er 34 miljoen euro gestolen via 67.000 phishing-pogingen, goed voor een gemiddelde van 500 euro per slachtoffer. Dat cijfer verhult echter de tragiek van slachtoffers die veel meer kwijt zijn, zoals een vrouw uit West-Vlaanderen die 2.300 euro verloor dankzij een vals SMS-bericht van itsme. Of de gesofistikeerde fraude, te zien in Pano, die gepleegd werd op een echtpaar. Eerst werden hun bankkaartgegevens ontvreemd via een valse mail van hun bank, daarna kregen ze een telefoon van iemand die zich voordeed als medewerker van Card Stop. Die kon ze 50.000 euro afhandig maken.

Hoe bestrijden?

Phishing-mails lijken technisch wel op spammails die op grote schaal worden uitgestuurd. Dat maakt het mogelijk voor operatoren zoals Telenet om ze te blokkeren. Veel phishing-berichten bereiken daardoor niet potentiële slachtoffers. Toch glippen er altijd nog berichten door de mazen van het net. Hoe kun je ze herkennen?

• De inhoud lijkt niet helemaal te kloppen. De kans is klein dat je via een mail of SMS gaat opgeroepen worden om een boete te betalen, bijvoorbeeld. Als er iets wordt aangeboden, bedenk dan dat het onwaarschijnlijk is dat een onbekende je een erfenis of een goudmijn wil cadeau doen.
• De mail lijkt echt, maar… de meeste overheden en bedrijven zullen niet zomaar een rekening sturen. Even googelen brengt snel soelaas, want vaak beschrijven organisaties op hun website hoe ze met jou zullen communiceren.
• Phishers weten dat als je even nadenkt, je wellicht hun oplichtingspoging zult doorzien. Daarom proberen ze je op te jagen zodat je snel handelt. Boodschappen als ‘betaal nu of…’ en dan de dreiging van een hoge boete, het verlies van een bankrekening of inbeslagname van de inboedel zijn heel typisch.
• Via gesofistikeerde software kunnen fraudeurs heel snel mails en zelfs hele websites namaken. Net echt! Let echter op taalfouten of zinnen die niet kloppen. Als je naar een website gaat, controleer ook de URL. Vaak is het adres net niet juist.
• Als je echt twijfelt kun je altijd de bank, het bedrijf of de overheidsinstantie telefonisch contacteren. Doe dat via een nummer dat je zelf opzoekt, niet via een nummer in de vermeende phishing-mail.

Wil je meer weten? Bij Telenet vind je een helder overzicht van wat phishing en andere online fraude inhoudt. Mis ook de tien tips om veiliger online te gaan niet.

  terug naar overzicht